Dönüşüm ile Dönüşen Hayatların Hikayesi

Dönüşüm, diğer isimleriyle metamorfoz ya da değişim olarak da bilinen romanın ismi Almancadan çevrilmiştir. Franz Kafka’nın en uzun ve en çok bilinen kitabıdır. 1915 yılında yayınlanan kitap dünyanın en çok okunan hikâyeleri arasına girmiştir. Yazar, bireyin hem toplum içindeki konumuna hem de aile içindeki faydacı yaklaşımına bir eleştiri getirmiştir.

Franz Kafka baskıcı bir baba ile merhametli bir annenin en büyük çocuğu olarak dünyaya geldi. Babasının otoriter ve baskıcı tutumu yazılarında da etkili olmuştur. Özellikle Dönüşüm kitabında anlatılan hikâyede baba figürü öne çıkmaktadır. Bu kitap Kafka’nın mükemmel zekâsı ile gayet ince ve yerinde eleştirel tutumunu görmemiz açısından önemlidir. Ayrıca eser, yazarın birçok kitabı gibi Alman dilinde yazılmıştır.

Dönüşüm Kitabının Konusu

Dönüşüm kitabının girişi şöyle başlar: Pazarlamacı olarak çalışan Gregor Samsa kötü kâbuslar gördüğü bir sabah uyandığında yatağında kendini dev bir böceğe dönüşmüş olarak bulur. Bu giriş bile okuyan herkesi etkilemeye yetmiştir. Samsa kendinin bir böcek olduğunu bir türlü kabullenemez. İşe geç kalır ve gidemez. Patronu Gregor’u kontrol etmek için eve gelir. Onun bir böcek olduğunu gören patronu ve ailesi korkarak oğullarını odaya kilitlerler. Bu duruma zamanla alışmaya başlasalar da hiçbir şey eskisi gibi olmaz. Samsa’nın bakımını kız kardeşi Grete üstlenir.

Odasında yalnız kalan Gregor’a yiyecekler getirir ve odasını temizler. Bir zaman sonra odadaki eşyaları temizlemek için odaya giren Anne, Samsa’yı görünce bayılır. Eve gelen baba bu durumu görünce Gregor Samsa’yı dövmeye başlar. Hatta arkasından elma fırlatır. Attığı elmalardan biri sırtına saplanan ve orada kalan Samsa acı çeker fakat kimse umursamaz. Daha önceleri Gregor’un getirdiği parayla geçinen aile o çalışmayınca baba ve Grete işe girip çalışmak zorunda kalır.

Zamanla Gregor Samsa ev için bir yük görülmeye başlar. Evin geçimi için kiraya verilen odadaki kiracılar evde dev bir böcek olduğunu görünce ücret ödemekten vazgeçerler. Bu bardağı taşıran son damla olur. En başta Grete olmak üzere bütün ev halkı Samsa’nın bir şekilde evden gitmesini isterler. Samsa sırtında çürüyen elma ile odasına çekilir. Önceleri gönüllü olarak yardım ettiği ve yemek verdiği Grete, Samsa’nın kapısını üstüne kitler. Odaya giren ve düşüncelere dalan Gregor yatağında ölür. Sabah eve gelen hizmetçi odayı temizlerken bunu fark eder ve Gregor’u süpürerek evden dışarı atar. Samsa’nın öldüğünü öğrenen ev halkı mutlu olur ve yaşamlarına kaldıkları yerden hiçbir şey olmamış gibi devam ederler.

Gerçekten Dönüşüm Ne Anlatmaktadır?

Yazıldığı günden beri çok sayıda inceleme ve yazı konusu olmuştur Franz Kafka’nın Dönüşüm kitabı. O yaşadığı kısacık hayatında üne ve büyük yazarlık unvanına kavuşmasa da arkasında bıraktığı eserler büyük bir romancı olduğunu göstermektedir. Dönüşüm bir simgedir. Aslında bir kabuk değiştirme ya da yeniden doğma da denilebilir. Yazar sembolik bir anlatım seçmesinin en büyük nedeni kalıcılık olmasının yanında kendine özel yazma biçemidir. Sürekli bir baba şiddetinden bahsedilir. İşe gitmeyen Gregor Samsa’yı kontrol etmek için gelen patronu ev halkı ile odaya yaklaştığında odanın kapısında dev bir böcekle karşılaşırlar. Bir anda korkan ev halkı ve patron geri çekilirken evin babası bastonla Samsa’ya vurarak onu odaya sokar ve üstüne kapıyı kilitler. Bu bir benzetme içermesinin yanında yazarın bizzat babasına bir gönderme olduğu aşikârdır. Roman sadece faydalı olduğun sürece iyisin ve toplum tarafından kabul gören birisin alt metnini içerir.

Romanın Yeniden Keşfedilişi ve İsmi

Franz Kafka Dönüşüm kitabını 1915 yılında yayınlamadan önce hikâyeyi 1912’te yazmıştır. Fakat yazar sürekli başladığı yazıları tamamlamakta zorlanmıştır. Bu da bu nadide eserin geç piyasaya çıkmasına neden olmuştur. Kafka ve Dönüşüm kitabı maalesef en başta beklenen ilgiyi görememiştir. Ancak yazarın genç yaşta ölümünden sonra özellikle arkadaşı Max Brod’un çabaları ve yeni basımlarla kitap tanınmış ve birçok kişi tarafından beğenilmiştir.

Kitap Almanca ismi ve konusu bakımından bazı sorunlara neden olmuştur. Asıl Türkçeye çevirisi değişimdir. Bu kelime tam olarak karşılamaz aslında. Kitabı yayınevine gönderirken kitap kapağında böcek olmasın hatta uzaktan bile görünmesin diye mektup yazar Kafka. Romanda geçen böceğin ne olduğu tam belli değildir. Kafka bir isim vermek istememiştir. Asıl anlatmak istediği toplumun işine yaramayan kişilerin bir böcek gibi köşeye atılıp ölüme bırakıldığıdır.